در فاصله برگزاری دور دوم انتخابات، دولت ترکیه نیروهای گسترده‌ای را به مناطق کردنشین در شرق این کشور گسیل کرد و جنگی خونین در بخش‌هایی مانند دیاربکر به وقوع پیوست...

به گزارش پایگاه خبری، تحلیلی باز انتخابات،  ترکیه که در شرق، جنگ نیابتی با ایران را باخته است، دروازه‌های راهیابی به اتحادیه اروپا را نیز به روی خود بسته می‌بیند. اردوغان باخته در شرق و رانده از غرب به جان مخالفان خود افتاده است تا بیشتر از این بازنده کارزار سوریه نشود. او که در ابتدای زمامداری خود مذاکرات صلح با کردها را به خوبی پیش برده بود، بعد از انتخابات پارلمانی خرداد ماه سال گذشته (7 ژوئن 2015) خود را بازنده بزرگ این انتخابات دید. انتخاباتی که بزرگ‌ترین برنده آن حزب جدیدالتاسیس کردی دموکراتیک خلق و رهبر جوان آن صلاح­ الدین دمیرتاش بود. در آن انتخابات هیچ حزبی به اکثریت نسبی دست نیافت و انتخابات به دور دوم کشیده شد. در فاصله برگزاری دور دوم انتخابات، دولت ترکیه نیروهای گسترده‌ای را به مناطق کردنشین در شرق این کشور گسیل کرد و جنگی خونین در بخش‌هایی مانند دیاربکر به وقوع پیوست.

بهانه این درگیری‌ها اقداماتی بود که گروهی از نیروهای سابق پ ک ک مشهور به شاهین‌های کردستان انجام داده بودند. رهبر معنوی این گروه، عبدالله اوجالان، رهبر محبوس کردهای ترکیه است. بیش از 10 سازمان و گروه کرد به احترام اوجالان وی را به رهبری معنوی گروه خود انتخاب کرده‌اند. از جمله آن‌ها حزب اتحاد دموکراتیک است که بر منطقه گسترده‌ای در شرق سوریه حکمرانی می‌کند. این حزب که بعد از حملات مخالفان اسد به شرط خودمختاری از ورود به این جنگ خودداری کرد، در جنگ کوبانی جایگاه خود را تثبیت کرد و اکنون اداره نزدیک به یک‌سوم خاک سوریه را در دست دارد. تحکیم جایگاه کردها در سوریه خطری جدی برای اردوغان نیز هست. وی تلاش دارد با سرکوب منتقدان قانونی (مانند حزب دموکراتیک خلق) و مخالفان مسلح کرد (مانند شاهین کردستان که مسئولیت انفجار در نزدیکی باشگاه بشیکتاش را پذیرفت) از جان‌گیری آن‌ها در ترکیه خودداری کند. این کنش و واکنش کردها و دولت ترکیه موجب می‌شود که وقتی اتفاقی مانند حمله به قیصریه رخ مي‌دهد، نیروهای مردمی نزدیک به دولت، به دفتر حزب دموکراتیک خلق در این شهر حمله کنند و آن را به آتش بکشند با اینکه هیچ گروه کردی مسئولیت این حمله را که شنبه هفته جاری رخ داد، نپذیرفته است.

گرفتار قیدوبندهای ایدئولوژیک

در مجموع باید گفت شاید بهتر از هر کس، رجب طیب اردوغان می‌داند که قابل مقایسه با هیچ کدام از سلاطین عثمانی نيست. هر چند آرزوی هر رهبری در ترکیه است که بتواند جاه و منزلتی همچون سلطان سلیمان به دست آورد، هم نسلان اردوغان محکوم به پذیرش قواعد دموکراتیک هستند. آن‌ها هر چه تلاش کنند تا چونان سلطان سلیمان برای دهه‌های متمادی بر ترکیه حکومت کرده و کشورگشایی کنند، راه به جایی نخواهند برد. گرچه به نظر می‌رسد حزب اعتدال و توسعه در ابتدای راه کسب قدرت با تمرکز بر رشد اقتصادی در صدد بود کشورگشایی نوین را در ترکیه رقم زند ولی خیلی زود گرفتار قیدوبندهای ایدئولوژیک شد. آن‌طور که شاید بتوان روزگار فعلی اردوغان را به بخشی از زندگانی سلطان سلیم یکم شبیه دانست. سلطانی که به استبداد و خونخواری و در عین حال افکار ضدشیعی شهره بود. تاریخ‌نگاران ترک او را بُرنده و قاطع و ثابت‌قدم و اروپاییان او را «سهمناک» لقب داده‌اند. اما هر دو طیف نمی‌توانند این واقعیت را نادیده بگیرند که این سلطان عثمانی با قتل ولیعهد و برادر خود و کودتا علیه پدرش به سلطنت رسید.

اشتباه راهبردی بعد از بهار عربی

این راهی است که در سال‌های اخیر اردوغان و حزب اعتدال و توسعه در پیش گرفته‌اند. دقیقا از بهارعربی بدین سو بود که این اشتباه راهبردی در محاسبات اندیشمندان حزب اسلامگرای اعتدال و توسعه آن‌ها را به ورطه نزاع و جنگ داخلی کشاند. جنگی که هر روز و هر هفته جرقه‌هایی از آن در گوشه و کنار ترکیه به صدا در می‌آید. تحلیلگران حزب اعتدال و توسعه با این تفکر که بهارعربی فرصتی برای شکوفایی و قدرت‌گیری افکار اخوان‌المسلمین خواهد بود، تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد این ایدئولوژی صاحب‌نفوذ در دنیای اسلام قرار دادند. غافل از اینکه بازیگران دیگر تحولات جهانی و همچنین تندروی‌های تکفیری - سلفی به زودی این فرصت را از دست اخوانی‌ها خواهد گرفت. بعد از سرنگونی دولت اخوانی مصر توسط ارتش، ترکیه به حمایت تمام‌عیار از جریان اخوان سوریه پرداخت تا شاید با سرنگونی اسد و روی کار آمدن همفکران اعتدال و توسعه در سوریه دوران جدیدی از شکوفایی در ترکیه رقم بخورد. اما عملا دیدیم که چنین نشد و جبهه‌النصره و دیگر گروه‌های مورد حمایت ترکیه به طور سهمگینی سرکوب شدند. حال، اردوغان و حزب عدالت و توسعه که خود را در بیرون مرزها بازنده می‌بینند، باید بپذیرند که با ادامه این روند قافيه را در داخل نیز خواهند باخت.

کاهش محبوبیت حزب حاکم

کما اینکه نظرسنجی شرکت اوراسیا (AKAM) در بین هزار و 200 نفر از شهروندان استان‌های ارزروم، مالاتیا، دیاربکر، وان، شانلی اورفا، سرت، ماردین و باتمان نتایج قابل توجهی به دست آورده که از مهم‌ترین این نتایج می‌توان به کاهش آرا حزب عدالت و توسعه و افزایش محبوبیت حزب دموکراتیک خلق‌ها نسبت به آخرین انتخابات در این کشور اشاره کرد. این در حالی است که صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر این حزب کردی در زندان است. به نظر می‌رسد رهبران جریان‌های کردی، صلاح‌الدین دمیرتاش و عبدا... اوجالان از زندان در حال شکست اردوغان هستند.

خبرنگار: علیرضا شاکر